Werbena pospolita
Nazwy ludowe: witulka lekarska.
Ang. vervain; franc. verveine; niem. Eisenkraut; ros. verbena.
Bylina, występująca w Europie, środkowej Azji, północnej Afryce. W Polsce rośnie dziko na suchych stanowiskach.
Surowcem jest ziele werbeny (Herba Verbenae), zawierające werbaskozyd (glikozyd fenolowy) glikozydy irydoidowe (m.in. werbenalinę), fenolokwasy, trójterpeny, fitosterole oraz śladowe ilości olejku.
Werbena wykazuje działanie napotne, sekretolityczne, bakteriobójcze, przeciwwirusowe, antybiotyczne, przeciwzapalne, wzmacniające, ściągające, moczopędne, żółciopędne, a także mlekopędne.
Przetwory z werbeny pospolitej znajdują zastosowanie jako środek wykrztuśny i przeciwkaszlowy w infekcjach górnych dróg oddechowych, przeziębieniu, gorączce, nieżycie oskrzeli, obniżonej odporności, w kamicy moczowej, stanach zapalnych układu moczowego, w klimakterium jako środek zmniejszający wahania nastrojów, u kobiet karmiących jako środek poprawiający laktację. Przeciwwskazaniem do stosowania jest okres ciąży (werbena pobudza skurcze macicy).
Powrót
Wiązówka błotna (Tawuła łąkowa)
Nazwy ludowe: kozia broda, królowa łąk, kropidło błotne.
Ang. meadow sweet; franc. reine des prés; niem. echtes Mädesüss; ros. labaznik wiazolistnyj.
Roślina wieloletnia. występująca w Europie i Azji. W Polsce powszechna na wilgotnych łąkach i brzegach wód.
Surowcem zielarskim są kwiat wiązówki (Flos Ulmariae) oraz ziele wiązówki (Herba Ulmariae), zawierające glikozydy fenolowe (m.in. spireina, salicyna), garbniki, flawonoidy (m.in. spireozyd, hiperozyd, awikularyna), kwas salicylowy, olejek eteryczny.
Wiązówka wykazuje właściwości napotne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, moczopędne, ściągające i przeciwbakteryjne w obrębie przewodu pokarmowego. Wyciągi z surowca ułatwiają usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, a także działają przeciwreumatycznie.
Przetwory z wiązówki błotnej znajdują zastosowanie jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny w chorobie reumatycznej, bólach stawowych, stanach podgorączkowych. przeziębieniu i grypie. Ponadto, dzięki zawartości flawonoidów, jako środek moczopędny i żółciopędny.
Powrót
Wierzba biała
Nazwy ludowe: wierzbina, wierzba srebrna, wierzba pospolita.
Ang. white willow; franc. saule blanc; Weiss-Weide, Silber-Weide; ros. iva belaya.
Drzewo, występujące w Europie, północnej Afryce, Azji Mniejszej. W Polsce powszechnie sadzona przy drogach i w parkach jako drzewo ozdobne.
Surowcem zielarskim jest kora wierzby (Cortex Salicis), zawierająca glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, safikortyna), sole mineralne, flawonoidy, garbniki, kwas elagowy, katechinę.
Kora wierzby wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne podobne do aspiryny (obecność glikozydów fenolowych, które w kwaśnym środowisku żołądka przechodzą w kwas salicylowy i tworzą salicylany), jednakże ze względu na mniejszą obecność salicylanów zachodzi ono wolniej. Dzięki obecności flawonoidów surowiec zwiększa nieznacznie wydalanie moczu, zaś dzięki garbnikom uszczelnia ściany naczyń włosowatych, działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
Synergicznie działanie trzech grup związków czynnych - salicylanów, flawonoidów i garbników - sprawia, iż przetwory z kory wierzby są skutecznym środkiem pomocniczym w schorzeniach reumatycznych, nerwobólach, przeziębieniu, gorączce, bólach głowy, nieżycie żołądka i jelit, biegunce. Zewnętrznie kora wierzby stosowana jest w postaci okładów na owrzodzenia i rany, a także do obmywań przy nadmiernej potliwości nóg.
Powrót
Wiesiołek dwuletni
Nazwy ludowe: nocna świeca.
Ang. evening primrose; franc. onagre; niem. zweijährige Nachtkerze; ros. oslinnik dvuhletnij.
Roślina dwuletnia, występująca w Europie i Ameryce Północnej, często uprawiana. W Polsce powszechna na całym niżu, porasta przydroża, brzegi rzek, rumowiska.
Surowcem zielarskim są nasiona wiesiołka (Semen Oenotherae), zawierające olej (Oleum Oenotherae), witaminę E, fitosterole, sole mineralne, (cynk, magnez, selen, wapń), enzymy. Olej pozyskiwany z nasion metodą tłoczenia na zimno zawiera znaczne ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), w tym kwas linolowy i kwas gamma-linolenowy (GLA), a także kwasy nasycone (stearynowy i palmitynowy). Równorzędnego surowca dostarcza wiesiołek dziwny (Oenothera paradoxa).
Właściwości oleju z wiesiołka wiążą się głównie z obecnością NNKT. Zwiększa on ogólną odporność organizmu, obniża ciśnienie krwi oraz zmniejsza krzepliwość krwi (zapobiega powstawaniu zakrzepów), obniża poziom cholesterolu, zmniejsza objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (gościec), poprawia pamięć i koncentrację, pomaga zachować równowagę hormonalną u kobiet, zmniejsza wahania nastrojów i uderzenia gorąca w okresie menopauzy.
Przetwory z oleju z wiesiołka znajdują zastosowanie w nadciśnieniu tętniczym, podwyższonym cholesterolu, chorobach sercowo-naczyniowych, chorobach reumatycznych, przeroście gruczołu krokowego, chorobach alergicznych, niektórych chorobach skórnych (np. trądzik, łuszczyca), chorobach układu nerwowego, zespole napięcia przedmiesiączkowego.
Powrót
Wilżyna ciernista
Nazwy ludowe: wilczy ogon, iglica, wilczyna, kolka, lisi ogon, swar niewieści.
Ang. restharrow, thorny ononis; franc. ononis épineux; niem. dornige Hauhechel; ros. stalnik koljuczij.
Bylina lub mały krzew, występująca w Europie, północnej Afryce, zachodniej Azji. W Polsce dość powszechna na przydrożach i suchych łąkach w zachodniej części niżu.
Surowcem leczniczym jest korzeń wilżyny (Radix Ononidis), zawierający flawonoidy, olejek eteryczny, kwasy organiczne, garbniki, glikozydy, sole mineralne, żywice.
Korzeń wilżyny wykazuje właściwości silnie moczopędne, zwiększa wydalanie mocznika i chlorków, nieznacznie wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i żółci (obecność flawonoidów), działa przeciwzapalnie i przeciwkrwotocznie w obrębie przewodu pokarmowego, poprawia przepływ krwi i zmniejsza ból towarzyszący hemoroidom.
Przetwory z korzenia wilżyny znajdują zastosowanie jako środek silnie moczopędny w leczeniu schorzeń nerek i dróg moczowych, pomocniczo w kamicy moczowej, skazie moczanowej, niektórych dermatozach. Ponadto w łagodnym nieżycie przewodu pokarmowego, niewielkich krwawieniach w obrębie przewodu pokarmowego, także w żylakach odbytu.
Powrót
Wrotycz pospolity
Nazwy ludowe: miecznica, piżmo, wrotycz swojski.
Ang. tansy, golden buttons; franc. tanaisie vulgaire; niem. Rainfarn; ros. piżma obyknowiennaja.
Bylina, występująca w całej Europie i na Syberii. W Polsce powszechna na nizinach i niższych partiach górskich, porasta brzegi lasów, wzgórza, przychacia.
Surowcem zielarskim są koszyczki kwiatowe wrotyczu (Anthodium Tanaceti) oraz ziele wrotyczu (Herba Tanaceti), zawierające olejek eteryczny (jego głównym składnikiem jest tujon), flawonoidy, gorycze (m.in. tanacetyna), ksantofil, kwasy organiczne, garbniki.
Wrotycz wykazuje właściwości przeciwrobacze (głównie przeciw glistom jelitowym i owsikom), jednak niemal w takim samym stopniu jest toksyczny dla pasożytów, jak i dla ludzi, głównie dla dzieci i młodzieży (w większych dawkach może powodować krwiomocz, kurcze, zawroty głowy, utratę świadomości). Z tych powodów nie stosuje się obecnie wrotyczu wewnętrznie.
Przetwory z wrotyczu stosuje się głównie zewnętrznie - napar jako lewatywa przeciw owsikom, wyciąg alkoholowy jako środek przeciw świerzbowi i wszawicy (głowowej i łonowej). Niekiedy stosowany jako środek przeciwmolowy.
Powrót
Wrzos zwyczajny
Nazwy ludowe: wrzost.
Ang. common heather, scottish heather; franc. bruyère commune; niem. Heidekraut; ros. wicriesk obyknowiennyj.
Krzewinka, występująca na półkuli północnej. W Polsce często spotykana na całym niżu, w suchych lasach brzozowych i sosnowych oraz wrzosowiskach.
Surowcem zielarskim jest kwiat wrzosu (Flos Callunae, syn. FIos Ericae) - niekiedy ziele wrzosu (Herba Callunae) - zawierające flawonoidy, arbutynę, kwasy organiczne, sole mineralne (duża zawartość potasu i krzemionki), substancje śluzowe, garbniki, olejek eteryczny, gorycz.
Wrzos zwiększa dobową ilość wydalanego moczu (obecność flawonoidów), wykazuje słabe właściwości bakteriobójcze w obrębie dróg moczowych (obecność hydrochinonu). Ponadto pobudza nieznacznie produkcję soku żołądkowego, ułatwia trawienie i wywiera słabe działanie przeciwzapalne.
Przetwory z wrzosu znajdują zastosowanie w zapaleniu pęcherza moczowego, zapaleniu nerek, kłębków nerkowych, zapaleniu miedniczek nerkowych, i kamicy moczowej. Pomocniczo w leczeniu skazy moczanowej, nieżytu żołądka i jelit, niedokwaśności, jako łagodny środek przeciwbiegunkowy oraz uspokajający.
Powrót