Tasznik pospolity
Nazwy ludowe: kaletnik, tobołki pastusze, taszka, sumki pastusze, bydelnik, gryczka.
Ang. capsell, shepherdspurse; franc. bourse à pasteur; niem. gemeines Hirtentäschel; ros. pastuszaja sumka.
Roślina roczna lub dwuletnia, pochodząca z obszaru śródziemnomorskiego, występująca w wielu krajach na półkuli północnej. W Polsce pospolita na całym obszarze, porasta pastwiska, pola, ugory.
Surowcem leczniczym jest ziele tasznika (Herba Bursae pastoris), zawierające aminy biogenne (m.in. cholina, tyramina, acetylocholina, histamina), garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne, witaminy C i K.
Tasznik wykazuje działanie przeciwkrwotoczne, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych, błony śluzowej nosa, a także macicy. Ponadto działa moczopędne.
Przetwory z ziela tasznika znajdują zastosowanie w często powtarzających się krwawieniach z nosa, w krwawieniach w obrębie dróg moczowych, szczególnie w nadmiernych krwawieniach miesięcznych i mało nasilonych krwawieniach macicznych, w krwawieniach przewodzie pokarmowym. Zewnętrznie w leczeniu odleżyn i wrzodów.
Powrót
Tatarak zwyczajny
Nazwy ludowe: szuwar, ajer, lepich, łącz, tatarskie ziele, kalmus.
Ang. calamus, sweet root; franc. acore vrai; niem. Kalmus; ros. air trostnikowyj.
Bylina, pochodząca ze wschodniej i południowej Azji, zawleczona do środkowej i wschodniej Europy. W Polsce powszechna na mokradłach, błotach, przy brzegach wód stojących.
Surowcem zielarskim jest kłącze tataraku (Rhizoma Calami), zawierające gorycz (akoryna), olejek eteryczny (w jego skład wchodzą m.in. eugenol, kalamen, azaron, pinen, kamfen), sole mineralne, kwasy organiczne, witaminę C, garbniki, żywice, cholinę, substancje śluzowe. Z surowca pozyskuje się również olejek tatarakowy (Oleum Calami).
Kłącze tataraku wykazuje właściwości aromatyczno-gorzkie, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci, poprawia trawienie i przyswajanie składników pokarmowych, odkaża układ pokarmowy, działa żółciopędnie i wiatropędnie, a także nieznacznie moczopędnie. Ponadto wykazuje działanie uspokajające (obecność azaronu) i obniżające ciśnienie krwi. Zewnętrznie działa przeciwbólowo i bakteriobójczo.
Przetwory z kłącza tataraku znajdują zastosowanie przede wszystkim w zaburzeniach trawiennych: niedokwaśności żołądka, braku łaknienia, bólach brzucha, wzdęciach, pomocniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Ponadto – w połączeniu z innymi ziołami – jako środek uspokajający w stanach niepokoju, wyczerpania nerwowego, bezsenności. Zewnętrznie w postaci obmywań w dermatozach, jako środek przeciwłupieżowy i przeciw wypadaniu włosów, w postaci płukanek w zapaleniu jamy ustnej i gardła. Olejek tatarakowy stosuje się zewnętrznie w postaci wcierań w nerwobólach, rwie kulszowej, bólach reumatycznych, a także do kąpieli uspokajających, kąpieli bakteriobójczych i przeciwzapalnych w schorzeniach skórnych.
Powrót
Topola czarna
Nazwy ludowe: jasiokor, sokora, topola nadwiślańska.
Ang. black poplar; franc. peuplier noir; niem. Schwar-Pappel; ros. topol czornyj.
Drzewo, występujące w Europie i Azji. W Polsce na niżu środkowym i południowym, na terenach nadrzecznych, często sadzona w parkach oraz przy drogach.
Surowcem zielarskim są pączki topoli (Gemmae Populi), zawierające flawonoidy, glikozydy fenolowe (m.in. populina, salicyna), żywice, olejek eteryczny, woski, sole mineralne, garbniki, kwasy organiczne.
Pąki topoli wykazują właściwości moczopędne, odkażające i przeciwzapalne na drogi moczowe, działają napotnie, ułatwiają usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii, obniżają poziom kwasu moczowego we krwi, a ponadto zmniejszają stany zapalne skóry i przyspieszają gojenie ran.
Przetwory z pąków topoli znajdują zastosowanie w schorzeniach dróg moczowych, zapaleniu nerek, zapaleniu pęcherza, przewodów moczowych, pomocniczo w reumatyzmie i skazie moczanowej. Zewnętrznie w postaci przemywań i nasiadówek w zapaleniu pochwy, żylakach odbytu, owrzodzeniach i trudno gojących się ranach.
Powrót
Tymianek pospolity
Nazwy ludowe: macierzanka tymian, macierzanka zwyczajna, macierzanka pospolita, tymianek właściwy.
Ang. garden thyme; franc. frigoule, thym commun; niem. echter Thymian; ros. timian obyknowiennyj.
Krzewinka, występująca na obszarach śródziemnomorskich, uprawiana w wielu krajach Europy (również w Polsce), Ameryce Północnej, północnej Afryce.
Surowcem leczniczym jest ziele tymianku (Herba Thymi), zawierające olejek eteryczny (jego składnikiem są m.in. tymol, cyneol, borneol), kwasy organiczne, flawonoidy, witaminy B i C, garbniki, gorycze, saponiny. Z surowca otrzymuje się olejek tymiankowy (Oleum Thymi).
Ziele tymianku wykazuje właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne, rozkurczające na drogi oddechowe, wykrztuśnie: rozrzedza zalegającą w gardle wydzielinę, zwiększa wydzielanie śluzu, pobudza ruch nabłonka rzęskowego górnych dróg oddechowych, ułatwiając tym samym ich oczyszczenie. Ponadto, dzięki zawartości substancji gorzkich, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i ułatwia trawienie.
Przetwory z ziela tymianku znajdują zastosowanie przede wszystkim w leczeniu górnych dróg oddechowych jako środek wykrztuśny, napotny, ogólnie wzmacniający, a ponadto w zaburzeniach trawiennych i osłabieniu apetytu. Zewnętrznie jako środek przeciwzapalny i odkażający do przemywań w niektórych chorobach skóry (np. trądziku, łojotokowym zapaleniu skóry), w postaci płukanek w zapaleniu jamy ustnej i gardła, do kąpieli przeciwzapalnych i odkażających. Olejek tymiankowy, ze względu na silne właściwości antyseptyczne i drażniące błony śluzowe, stosowany jest wyłącznie zewnętrznie do inhalacji w zapaleniu gardła i oskrzeli, do płukanek w zapaleniu jamy ustanej, zapaleniu dziąseł, także do obmywań odkażających przy zakażeniach drożdżami, grzybami pasożytniczymi, bakteriami.
Powrót